پایان نامه بررسی رابطه هوش عاطفی مدیران با فرهنگ سازمانی یادگیرنده
چکیده:
مدیران
اثربخش و موفق به قابلیت های عاطفی افراد توجه دارند و در ارتباطات خود به
خوبی می توانند عواطف و احساسات دیگران را درک کنند و متناسب با آن عکس
العمل نشان دهند و در یک کلام از هوش عاطفی بالایی برخوردارند و همین
توانایی باعث می شود تا یک جو سازمانی مناسب برای پرورش بیشتر استعداد
کارکنان ایجاد شود و در نهایت منجر به فراهم شدن شرایطی به منظور پیاده
سازی فرهنگ سازمانی یادگیرنده در سازمان هایی گردد که به عنوان مزیت رقابتی
در دنیای رقابتی امروز مطرح می باشد.
هدف از
این تحقیق بررسی تاثیر هوش عاطفی مدیران بر فرهنگ سازمانی یادگیرنده در
اداره کل پست استان آذربایجانشرقی است. چهار چوب نظری مورد استناد در
تحقیق حاضر ترکیبی از نظریه آکادمی هوش عاطفی و نظریه میخائیل مارکوارت می
باشد که در آن برای بررسی هوش عاطفی از چار مولفه، خودآگاهی، خود مدیریتی،
آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط استفاده شده است.
برای دست
یابی به این هدف یک فرضیه اصلی و چها فرضیه فرعی تنظیم و برای آزمون این
فرضیه ها، پرسشنامه ای شامل 54سوال طراحی گردید. پس از سنجش روایی و
پایایی، پرسشنامه در اختیار نمونه آماری که تعداد آن 125نفر بود قرار گرفت.
پس از جمع آوری پرسشنامه ها، اطلاعات حاصله تلخیص و طبقه بندی شد و سپس
برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روشهای آماری توصیفی و
استنباطی استفاده گردید . نتایج حاصل ا ز تحقیق نشان می دهد که از بین
مولفه های چهار گانه هوش عاطفی فقط مولفه خود مدیریتی با فرهنگ سازمانی
یادگیرنده در اداره کل پست استان آذر بایجانشرقی رابطه ندارد.
کلمات کلیدی: هوش، هوش عاطفی، فرهنگ سازمانی، فرهنگ سازمانی یادگیرنده.
مقدمه
مدتهاست
مردم درباره هوش هیجانی حرف می زنند اما قادر نبوده اند آن را کنترل و از
آن استفاده کنند. ما بیشترین قسمت از انرژی خود برا ی خود – بهبودی 1 را به
کسب معلومات تجربه، هوش شناختی2 و تحصیلات اختصاصی می دهیم. این کار زمانی
عالی می شود که بتوانیم هیجان های خود، هیجان های دیگران و تاثیر عمیقی را
که بر زندگی روزمره ما دارند به طور کامل درک کنیم. فکر می کنیم که فاصله
زیاد بین محبوبیت هوش هیجانی به عنوان یک مفهوم و کاربرد آن در جامعه، دو
علت دارد:
علت اصلی
این است که مردم آن را متوجه نمی شوند و نمی فهمند. آنها هوش هیجانی را
اغلب با کاریزما و اجتماعی بودن اشتباه می گیرند. علت دوم این است که آنها
فکر می کنند انسان ها هوش هیجانی را یا به طور کامل دارند یا اصلا
ندارند(برادبری ، 1384).
بخشی از متن
مدیریت و
یا عوامل انسانی مهمترین دلایل تحولاتی است که امروزه بشر در همه زمینه ها
و به هر شکل در جوامع گوناگون شاهد آن است که برای حرکت به سوی شرایط بهتر
علاوه بر عواملی چون سرمایه ، مواد اولیه و غیره مهمترین و اصلی ترین عامل
نیروی انسانی است و لذا هوش عاطفی می تواند شکل تکامل یافته ای از توجه به
انسان در سازمان ها باشد و ابزاری نوین و شایسته در دستان مدیران تجاری و
تامین رضایت آنها باشد و نیز به عنوان توانایی درک احساسات و نیاز دیگران
در جهت آموزش و هدایت آنان در راهی که منتهی به اهداف بلند مدت و کوتاه مدت
سازمانی و رضایت افراد در جامعه می شود ، کمک بسیار کارسازی است . مدیران
اثر بخش و موفق به قابلیت های عاطفی توجه فراوان دارند و در ارتباطات خود
به خوبی می توانند عواطف و احساسات دیگران را درک کنند و متناسب با آن عکس
العمل نشان دهند و در یک کلام از هوش عاطفی بالایی برخوردارند و همین
توانایی باعث می شود تا یک جو سازمانی مناسب برای پرورش بیشتر استعداد
کارکنان ایجاد شود و در نهایت منجر به فراهم شدن شرایطی به منظور پیاده
سازی فرهنگ سازمانی یادگیرنده در سازمانها شود. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی
رابطه هوش عاطفی مدیران با فرهنگ سازمانی یاد گیرنده در اداره کل پست استان
آذربایجانشرقی است چرا که در سال های اخیر پرسنل اداره کل از عدم توجه
مدیران به مسائل پرسنل اظهار نارضایتی می نمایند به طوری که در چند ماه
اخیر دهها نفر از پرسنل این اداره کل به سازمانهای دیگر انتقالی گرفته و
چندین نفر نیز به دنبال ترک این سازمان می باشند.
راهبرد
کلیدی خدمات پستی، پیش بینی نیازها و مهندسی مجدد خدمات موجود و توسعه
خدمات جدید جهت برآوردن نیازهای پیوسته در حال تغییر مشتری است. سازمان
های خدماتی مشتری محور مانند پست جمهوری اسلامی ایران تلاش می کنند تا
کلیه فرآیندها ، استراتژی ها و اهداف کلان سازمان را منطبق با خواسته ها و
الزامات مشتریان قرار دهند. بنابراین به این منظور در این تحقیق به بررسی
رابطه هوش عاطفی مدیران با فرهنگ سازمانی یادگیرنده در اداره کل پست استان
آذربایجانشرقی می پردازیم چراکه در عصر کنونی منابع انسانی تبدیل به
سرمایه انسانی شده و از اهمیت بیستری برخوردار می باشدکه این امر در شرکت
پست که سرمایه اصلی آن نیروی انسانی است از اهمیت ویژه ای برخوردار می
باشد.
تعدادی
از نظریه پردازان، چندین هیجان مشابه را در مجموعه ای واحد جای می دهند،
اما جملگی آنان بر این مطلب اتفاق نظر ندارند. عنوان برخی از این خانواده
های اصلی و برخی از اعضای آنها از این قرار است:
- خشم :
تهاجم، هتک حرمت، تنفر، غضب، اوقات تلخی، غیظ، آزردگی، پرخاش، خصومت، اذیت،
تند مزاجی، دشمنی و شاید در بدترین حالت تنفر و خشونت آسیب شناختی.
- اندوه :
غصه، تاثر، دلتنگی، عبوسی، مالیخولیا، دلسوزی به حال خود، احساس تنهایی،
دلشکستگی، ناامیدی و در سطح آسیب شناختی، افسردگی شدید.
ترس :
اضطراب، بیم، ناآرامی، دلواپسی، بهت، نگرانی، توهم، ملاحظه کاری، تردید،
زود رنجی، ترسیدن، ترس ناگهانی(شوک)، وحشت، و از نظر آسیب شناسی روانی
هراس(فوبی) و وحشت زدگی.
شادمانی:
شادی، لذت، آسودگی، خرسندی، سعادت، شوق، تفریح، احساس غرور، لذت جسمانی،
به هیجان آمدن، وجد، خوشنودی، رضایت، شنگولی، بالهوسی،از خود بیخود شدن و
در نهایت شیدایی.
عشق: پذیرش، رفاقت، اعتماد، مهربانی، هم ریشگی، صمیمیت، پرستش، شیفتگی، مبهوت شدن.
شگفتی: جا خوردن،حیرت، بهت، تعجب.
نفرت: تحقیر، اهانت، خوار شمردن، اکراه، بیزاری، بی رغیتی.
شرم: احساس گناه، دستپاچگی، حسرت، احساس پشیمانی، احساس پستی، افسوس، دلشکستگی و توبه (گولمن،1387).
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده................................................................................................................... 1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه........................................................................................................... 2
1-2- بیان مساله ..................................................................................................... 3
1-3- سوال اصلی.................................................................................................... 4
1-4- اهمیت و ضرورت تحقیق ................................................................................. 4
1-5- اهداف تحقیق.................................................................................................. 5
1-5-1- اهداف کلی.................................................................................................. 5
1-5-2- اهداف فرعی................................................................................................ 5
1-6- چارچوب نظری.............................................................................................. 5
1-6-1- نظریه آکادمی هوش عاطفی دانیل گولمن.............................................................. 5
1-6-2- نظریه میخائیل مارکوارت................................................................................ 6
1-7- فرضیه های تحقیق............................................................................................ 6
1-7-1- فرضیه اصلی............................................................................................... 6
1-7-2- فرضیه های فرعی......................................................................................... 6
1-8- متغیرهای تحقیق................................................................................................ 7
1-8-1 متغیر مستقل.................................................................................................. 7
1-8-2- متغیر وابسته................................................................................................. 7
1-9- قلمروتحقیق...................................................................................................... 7
1-10- تعریف مفهومی متغیرها..................................................................................... 7
1-11- تعریف عملیاتی متغیرها..................................................................................... 8
1-12- مدل مفهومی تحقیق....................................................................................... 9
1-13- مدل عملیاتی تحقیق........................................................................................ 9
فصل دوم :ادبیات تحقیق
بخش اول: هوش عاطفی
2-1- مقدمه........................................................................................................... 10
2-2- عاطفه.......................................................................................................... 11
2-3- هوش........................................................................................................... 12
2-3-2- نظریه سه وجهی استرنبرگ............................................................................ 12
2-3-3-نظریه هوش چندگانه...................................................................................... 13
2-4- انواع هوش................................................................................................... 14
2-4-1- هوش مصنوعی ........................................................................................ 14
2-4-2- هوش طبیعی............................................................................................... 15
2-4-3- هوش اجتماعی........................................................................................... 16
2-5- هوش عاطفی و بهره هوشی.............................................................................. 16
2-5-1- مقایسه هوش عاطفی و عقلی........................................................................... 17
2-5-2- رابطه هوش عاطفی و اثربخشی مدیران............................................................ 18
2-5-3- مفاهیم اساسی هوش عاطفی ازدیدگاه مایر و سالووی............................................ 18
2-5-4- مفاهیم اساسی هوش عاطفی ازنظر بار – آن...................................................... 20
2-6- هوش فرهنگی................................................................................................ 24
2-6-1- تعریف هوش فرهنگی.................................................................................. 24
2-6-2- ابعاد هوش فرهنگی..................................................................................... 25
2-6-3- اجزای هوش فرهنگی.................................................................................. 25
2-7- هوش عاطفی................................................................................................. 26
2-7-1- تعریف هیجان............................................................................................ 29
2-7-2- تعریف هوش هیجانی دانیل گولمن................................................................... 29
2-7-3- ابعاد هوش هیجانی...................................................................................... 29
2-7-4- رابطه هوش عاطفی و شخصیت...................................................................... 30
2-7-5- جذابیت هوش هیجانی................................................................................... 30
2-7-6- هوش عاطفی و بهره هوشی........................................................................... 31
2-7-7- اندازه گیری هوش هیجانی............................................................................. 31
2-7-8- اهمیت هوش هیجانی.................................................................................... 32
2-7-9- گسترش هوش هیجانی.................................................................................. 33
2-7-10- رابطه هوش هیجانی با هوش فرهنگی............................................................. 33
2-7-11- آموزش هوش هیجانی................................................................................. 34
2-7-12- مبانی هوش هیجانی ................................................................................... 34
بخش دوم: فرهنگ سازمانی یادگیرنده
2-2-1-مقدمه ....................................................................................................... 35
2-2-2- تعریف فرهنگ........................................................................................... 35
2-2-3- تعریف فرهنگ سازمانی .............................................................................. 36
2-2-4- مدل های رایج فرهنگ ............................................................................... 36
2-2-5- ویژگی های فرهنگ سازمانی ........................................................................ 37
2-2-6- نقش و کارکرد های فرهنگ در سازمان ............................................................ 38
2-2-7- شکل گیری فرهنگ سازمانی ....................................................................... 38
2-2-8- انواع فرهنگ سازمانی .............................................................................. 39
2-2-9- سطوح فرهنگ سازمانی شاین....................................................................... 40
2-2-10- مفهوم سازمان یادگیرنده ............................................................................ 42
2-2-10-1- تعریف سازمان..................................................................................... 42
2-2-10-2- تعریف یادگیری..................................................................................... 42
2-2-10-3- تعریف سازمان یادگیرنده......................................................................... 42
2-2-11- ابعاد سازمان یادگیرنده................................................................................ 43
2-2-12- ساختار سازمان یادگیرنده............................................................................. 43
2-2-13- تاثیر ارزش بر فرهنگ سازمانی.................................................................... 44
2-2-14- مدیریت ساز مان های یادگیرنده..................................................................... 44
2-2-15- تاریخچه سازمان یادگیرنده........................................................................... 44
2-2-16- قواعد کلی در سازمان های یادگیرنده............................................................... 45
بخش سوم: هوش هیجانی و فرهنگ سازمانی یادگیرنده
2-3-1- مقدمه....................................................................................................... 47
2-3-2- خودآگاهی و فرهنگ سازمانی یادگیرنده............................................................ 47
2-3-3- فرهنگ سازمانی یادگیرنده............................................................................ 47
2-3-3-1- ویژگی های فرهنگ سازمانی یادگیرنده......................................................... 48
2-3-4- تاریخچه پست.............................................................................................. 50
2-3-4-1- اداره کل پست استان آذربایجان شرقی............................................................. 50
بخش چهارم:پیشینه تحقیق
2-4-1- مقدمه........................................................................................................ 51
2-4-2- تحقیقات انجام شده در داخل وخارج.................................................................... 51
2-4-2-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور.................................................................. 51
2-4-2-2- تحقیقات انجام شده در خارج کشور................................................................ 51
2-4-3- انواع مدل های هوش عاطفی ........................................................................... 52
فصل سوم: روش شناسی تحقیق
3-1- مقدمه............................................................................................................. 53
3-2- روش تحقیق..................................................................................................... 54
3-3- جامعه و نمونه آماری........................................................................................ 54
3-4- ابزار جمع آوری اطلاعات................................................................................. 54
3-5- پایایی و روایی ابزار سنجش............................................................................... 55
3-6- روش تجزیه و تحلیل داده های آماری.................................................................... 56
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات
4-1-مقدمه............................................................................................................. 57
4-2- بخش اول: آمار توصیفی..................................................................................... 58
4-3- بخش دوم: آمار توصیفی.................................................................................... 60
4-4- بخش سوم: آزمون فرضیه ها .............................................................................. 64
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1- مقدمه ............................................................................................................ 68
5-2- نتیجه گیری..................................................................................................... 68
5-3- پیشنهاد ها...................................................................................................... 69
5-4- محدودیت های تحقیق........................................................................................ 69
منابع و ماخذ .......................................................................................................... 71
پیوست ها............................................................................................................... 76
