سیره اخلاقی و سیاسی امام سجاد(ع) (سیره هدایتی امام سجاد(ع))

سیره اخلاقی و سیاسی امام سجاد(ع) (سیره هدایتی امام سجاد(ع)) خداوند منان هدف از خلقت انسان را عبادت خویش بیان می دارد و آن را رحمت معرفی نموده و طریقی در بر گزیدن بهترین ها، که این مهم جز با معرفت خداوند و جز از طریق برگزیدگان حق و معرفت آنان به دست نیاید لذا در سیر تحقق این مهم، تحقیق پایانی حاضر انجام گردیده که بیان سیره هدایتی امام سجاد در دوران امامت حضرت و نحوه نشر معارف اسلام بدست اوست که بصورتی ویژه

دسته بندی	فقه و حقوق اسلامی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	734 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	200

محور دوم؛ اخلاق است؛ انسان باید نسبت به نفس خودش محاسبه و مراقبه  داشته باشد و حسنات را انجام و از سیئات دوری نماید. ذکر خداوند بر دهان بشر جاری باشد و شکر نعمتهای او را داشته باشد و اینکه تقوی و پارسائی در دنیا و یقین در عقیدت داشته و زهد بر اساس تقوی و صبر در برابر مصائب و رضا و تسلیم در برابر پروردگار و توکل به خداوند درکارها را پیشه خود سازد و حسن ظن به خداوند متعال داشته و اظهار فقرو حاجت پیش دیگران نکند در زندگی قناعت به آنچه خدا قسمت او کرده و کفاف در رزق داشته و در رفتار با مردم حسن سلوک داشته باشد و نیز در برابر مردمی که به او بد کرده اند عفو و اغماض داشته و دنیا را بازار آخرت بداند و از محرمات بپرهیزد و باز اینکه طمع نسبت به مال مردم نداشته و از یاد خداوند غفلت نداشته باشد در کارها نیت را خالص نموده و از ریا و بخل و حسد و خشم و غضب دوری کند  و اگر این رذایل از ا وسر زد، با توبه بدرگاه پروردگار خویش لباس مذلت و خواری را از خود دور سازد.

محور سوم، احکام است، انسان با نماز، در مقابل خدای گرانقدر می ایستد و با روزه پوششی بر اعضای خود می زند و با دادن زکات مالش را خالص و آراسته می کند و با رفتن به حج مورد مغفرت خدا قرار می‎گیرد و با جهاد در  راه خدا بهشت را بر خود واجب می کند و با امر به معروف و نهی از منکر، سنتهای سنیّه را زنده می دارد و از بدعتهای ناصواب دوری می گزیند و از خداوند جهت اداء قرض و دین کمک می خواهد و از حدود و قوانین حاکم بر جامعه تعدی نمی کند.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                        صفحه

مقدمه.............................................. 1

بخش اول؛ اعتقادات

فصل اول؛ توحید................................... 3

1-1-1. الوهیّت...................................... 3

1-1-2. خالقیت...................................... 7

1-1-5. ربوبیّت...................................... 10

1-1-4. عبادت....................................... 14

1-1-5. امید و ناامیدی.............................. 18

1-1-6. دعا......................................... 21

فصل دوم؛ نبوت.................................... 26

1-2-1. نبوت........................................ 26

فصل سوم؛ امامت................................... 29

1-3-1. امامت....................................... 29

فصل چهارم؛ جزای رب العالمین...................... 36

1-4- 1. جزای رب العالمین (معاد).................... 36

1-4-2. شفاعت....................................... 41

بخش دوم؛ اخلاق

مقدمه؛ محاسبه و مراقبه نفس......................... 43

فصل اول؛ حسنات................................... 46

2-1-1. ذکر ........................................ 51

2-1-2. شکر......................................... 53

2-1-3. تقوی........................................ 56

2-1-4. پارسائی..................................... 59

2-1-5. یقین........................................ 60

2-1-6. زهد......................................... 62

2-1-7. صبر......................................... 64

2-1-8. رضا و تسلیم................................. 66

2-1-9. توکل........................................ 68

2-1-10. حسن ظن به خداوند متعال..................... 70

2-1-11. فقر و غنی.................................. 72

2-1-12. قناعت و کفاف در زرق........................ 74

2-1-13. حسن سلوک و خوش رفتاری با مردم.............. 76

2-1-14. عفو و اغماض................................ 83

فصل دوم؛ سیئات................................... 86

2-2-1. دنیا........................................ 86

2-2-2. پرهیز از محرمات............................. 90

2-2-3. طمع......................................... 94

2-2-4. غفلت........................................ 96

2-2-5. نیت......................................... 98

2-2-6. ریا......................................... 100

2-2-7. بخل......................................... 102

2-2-8. حسد......................................... 103

2-2-9. خشم و غضب................................... 105

2-2-10. توبه....................................... 107

بخش سوم؛ احکام

3-1. نماز.......................................... 110

3-2. روزه.......................................... 113

3-3. زکات.......................................... 115

3-4. دین (قرض)..................................... 119

3-5. حج............................................ 120

3-6. جهاد.......................................... 123

3-7. امر به معروف و نهی از منکر.................... 125

3-8. رعایت حدود الهی............................... 126

نتیجه................................................... 128

فهرست منابع و مآخذ ................................ 129

کتابنامه .......................................... 130

مقدمه

             «یا غایَة امالِ الْمُحِّبینَ، اَسْئَلُکَ حُبَّکَ وَ حُبَّ مَنْ یُحِبُّکَ وَ حُبَّ کُلَّ عَمَلِ یُوصِلُنی اِلی قُرْبِکَ وَ اَنْ تَجْعَلَکَ اَحَبَّ اِلَیَّ سواکَ.

       ای انتهای آرزوی دوستان از تو خواستارم، محبت خودت و محبت آنکه ترا دوست می دارد و دوست داشتن هر عملی را که مرا به قربت رساند و اینکه قرار دهد تورا محبوبتر بمن از آنچه غیرتوست.»[1]

       «او فرزند حسین بن علی(ع) سومین امام شیعیان جهان، مادرش شهربانویه و مشهورترین لقبش زین العابدین و سجّاد است. امام سجّاد (ع) در سال سی و هشت قمری دیده به جهان گشود و دوران کودکی خود را در شهر مدینه سپری کرد. حدود دوسال از خلافت جدش امیر مومنان (ع) را درک نمود و پس از آن مدت ده سال شاهد حوادث دوران امامت عموی خویش امام مجتبی (ع) بود. و پس از شهادت امام مجتبی (ع) در سال پنجاه هجری به مدت ده سال در دوران امامت پدرش حسین بن علی (ع) که در اوج قدرت معاویه در ستیز و مبارز با او بود در کنار حضرت قرار داشت. در محرم سال شصت و یک هجری درجریان قیام و شهادت پدر(ع) درسرزمین کربلا حضور یافت. پس از فاجعه کربلا بود که حضرت عهده دار رهبری و هدایت امت گردید و در آغاز این راه که همراه دیگر اسیران اردوگاه حسینی به اسیری به کوفه و شام برده شد، سرپرست و تکیه گاه اسیران در کوران مصائب و گرفتاریها بود و با سخنرانیهای آتشین خود ضمن رسوائی یزید  و حکومت وی به معرفی خود و طریق هدایت پرداخت.»[2]

       اما در دوران امامت خویش بدلیل وجود خلفای ظالم و ستمگر، فرصت و مجالی چون صادقین برای تبلیغ راه هدایت نیافت، لذا سیره هدایتی این امام بزرگوار بیشتر از طریق دعاها و مناجاتها و سخنان ایشان به جهان بشریت ارائه شده است. امام شاهد بود که تمام ارزشهای اخلاقی و دینی از ناحیه حکومت اموی در حال نابود شدن است. این بود که به اصلاح جامعه و تهذیب اخلاق اجتماعی  آن پرداخت و نفوس بیمار مردمی را که به پیروی از امرای خود تسلیم شهوات و هواهای نفسانی شده بودند با فضائل اخلاقی و کرامات برجسته خود معالجه نمود.

 

       از آثار اخلاقی و تربیتی این امام بزرگوار کتاب با ارزش صحیفه سجّادیه یا زبور آل محمد (ص) یا انجیل آل محمد (ص) می‎باشد که پس از قرآن کریم و نهج البلاغه در درجه دوم اهمیت است و نیز رساله حقوقیه که تمام حقوق واجبه یک انسان را در تمام مراحل زندگی بیان می کند و همچنین دعای ابوحمزه ثمالی و مناجات خمس عشر و نیز سخنان گرانقدر این امام بزرگوار و بدین وسیله بود که امام توانستند مردمی که سرگشته و پریشان در بیابانهای خطرناک مادیت و جهنم سوزان جنگلها و عطش جان و دلها به سر می بردند و سخت به استنشاق حیات بخش فضای هدایت عترت پاک پیامبر (ص) نیازمند بودند را بهره مند سازند.

       این تحقیق پایانی، بررسی اجمالی است در سیره هدایتی امام سجّاد (ع) در معارف اسلامی در سه محور اعتقادات، اخلاق و احکام که هر یک ازاین بخشها نیز دارای فصلهایی می‎باشد. بخش اعتقادی شامل فصل توحید و مباحث الوهیت خالقیت، ربوبیت، عبادت، امید و ناامیدی و دعا و فصل دوم شامل مبحث نبوت، فصل سوم، مبحث امامت، فصل چهارم، مباحث جزای رب العالمین و شفاعت هست. بخش دوم، اخلاق است، مقدمه در زمینه محاسبه و مراقبت نفس سخن می گوید و فصل اول حسنات را بررسی می کند و شامل مباحث ذکر، شکر، تقوی، پارسائی، یقین، زهد، صبر، رضا و تسلیم، توکل، حسن ظن به خداوند متعال، فقر وغنی، قناعت و کفاف در رزق، حسن سلوک و خوش رفتاری با مردم و عفو و اغماض می‎باشد و در فصل دوم سیئات شامل، دنیا، پرهیز از محرمات، طمع، غفلت، نیت، ریا، بخل، حسد و خشم و غضب در آخر توبه مورد بررسی قرار می‎گیرد. و بخش احکام نیز شامل مباحث نماز، روزه، زکات، دین.، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و در انتها رعایت حدود الهی که تاکیدی بر این بخش می‎باشد مورد بررسی قرار گرفته است.

---

[1] عباس قمی، مفاتیح الجنان، مناجات خمس عشر، مناجات محبین

[2] محمد پیشوائی، سیره پیشوایان، ص 233