پایان نامه اثر بخشی مراقبت از مجرمان خطرناک پس از آزادی با نمونه موردی زندانیان شهر شیراز
چکیده
از
جمله مسائلی که از حدود یک قرن قبل مورد توجه علمای جامعهشناسی و حقوق و
جرمشناسی قرار گرفت، این مسئله بود که مجازات به تنهایی برای حفظ جامعه در
مقابل خطر مجرمین کافی نیست و باید تدابیر دیگری برای صیانت جامعه و
پیشگیری از ارتکاب جرائم اندیشید. این امر بخصوص پس از ظهور مکتب تحققی در
حقوق کیفری از اواخر قرن نوزدهم میلادی با انتشار عقاید دانشمندانی چون
آنریکو فری نویسنده کتاب «جامعهشناسی کیفری» و رافائل گاروفالو صاحب کتاب
«جرم شناسی» و سزار لمبرزو نویسنده «انسان بزهکار» مورد توجه فراوان قرار
گرفت. از نظر مکتب تحققی مسئولیت اخلاقی که مبنای مجازات می‌باشد، نفی
میگردد و به انسان بزهکار به عنوان یک مریض که باید تحت درمان و معالجه
قرار گیرد نگریسته می‌شود.از طرف دیگر نوعا کسانی که با منابع حقوق اسلام
به خصوص قرآن و سنت کمتر آشنایی دارند، احکام جزایی اسلام را منحصر در
مجازتهای انعطافناپذیر حدود و قصاص و دیات دانسته با دستاوردهای جدید حقوق
جزا و جرمشناسی از جمله تأسیس حقوقی «اقدامات تأمینی و تربیتی» سازگار
نمیدانند، بدینترتیب، این مکتب انسانساز را فاقد جنبههای تأمینی و
اصلاحی برای مجرمین پنداشته و میگویند اسلام فقط به مجازات مجرم اندیشیده و
به مسئله تأمین جامعه از خطرات بزهکاران و نیز بازپروری و اصلاح آنها
عنایتی ندارد و در کتب فقهی هم غالبا در بخش فقه جزائی، احکام حدود و قصاص و
دیات مورد بررسی مفصل قرار گرفته، و در نتیجه هنگام صحبت از احکام جزایی
در اسلام فقط این مسائل به ذهن متبادر می‌شود.در نتایج آماری تحقیق به این
نتیجه میرسیم که تغییر و تحولات اجتماعی واقتصادی بر اثربخشی مراقبت ویژه
بعد از آزادی در مجرمان خطرناک در شهر شیراز تاثیر گذارند.و اعتیاد ،مهاجرت
و خانواده بر اثربخشی مراقبت ویژه بعد از آزادی در مجرمان خطرناک در بین
زندانیان شهر شیراز تاثیر گذارنیست.
مقدمه
امروزه کیفرهای سنتی ، از نظر هدف و محتوا تغییر کرده و به علاوه با تدابیر
تأمینی همراه شده اند. در واقع هدف از کیفرهای سنتی سزا و ارعاب بوده است،
اما تدابیر تأمینی براثر آموزه های مکتب تحققی و برای اصلاح حالت خطرناک
بزهکار به وجود آمده است.تکرار جرم ، از جمله مباحث حقوق کیفری است که از
یک سو نشانه ناتوانی بزهکار در جهت بازاجتماعی شدن است ، و از سوی دیگر
بیانگر عدم موفقیت دستگاه قضایی در جهت بازپروری بزهکار و همچنین پیشگیری
از وقوع جرم می باشد .[1]
به همین جهت قانونگذاران همواره با اصلاح مکرر قوانین ، در جست وجوی
راهکارهای مناسب برای مبارزه با پدیده تکرار جرم می باشند. سیاست کیفری
ایران در مقابله با مرتکبان جرایم مکرر در دوره های مختلف ، تحت تأثیر
اندیشه سزادهی قرار داشته است.
[1] غلامی ، حسین بررسی حقوقی – جرم شناختی تکرار جرم ، تهران ، نشر میزان ، چاپ اول ، 1382،ص61
فهرست مطالب
چکیده 1
فصل اول:کلیات تحقیق.. 2
1-1-مقدمه. 2
1-2-بیان مسئله. 4
1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق.. 5
1-4-سوالات تحقیق.. 5
1-5-فرضیات تحقیق.. 6
1-6-پیشینه تحقیق.. 6
1-7-روش تحقیق.. 6
1-7-1-بخش اول:تعاریف و مفاهیم. 7
1-7-1-1-مبحث اول:مجرم. 7
1-7-1-1-1-گفتار اول :مفهوم مجرم درکیفر شناسی نوین.. 8
1-7-1-1-2-گفتار دوم :طبقه‌بندی مجرمان در جرمشناسی.. 10
1-7-1-1-3-گفتار سوم :طبقه بندی مجرمان بر اساس قوانین.. 11
1-7-1-1-3-1-مجرمین به عادت.. 11
1-7-1-1-3-2-مجرمین خطرناک.. 11
1-7-1-1-3-3-مجرم احساساتی.. 12
1-7-1-1-3-4-مجرم اتفاقی.. 12
1-7-1-1-3-5-مجرم حرفه ای.. 12
1-7-1-2-مبحث دوم: حالت خطرناک و نظریه های مربوط به آن. 12
1-7-1-2-1-گفتار اول:مبانی نظری ،ا رکان و انواع حالت خطرناک.. 13
1-7-1-2-1-گفتار دوم :ارزیابی، سنجش و تشخیص حالت خطرناک.. 15
1-7-1-2-3-گفتار سوم :جایگاه حالت خطرناک در جرمشناسی اصلاح و درمان. 18
1-7-1-2-4-گفتار چهارم :خصوصیات مجرمان خطرناک.. 19
1-7-1-2-4-1- بنداول:مشخصات رفتاری مجرمان خطرناک.. 19
1-7-1-2-4-1-1-تخصص... 19
1-7-1-2-4-1-2-خرج گزافه. 20
1-7-1-2-4-1-3-انتقامجویی.. 20
1-7-1-2-4-1-4-تهدید کردن. 20
1-7-1-2-4-1-5-میل به خودنمایی.. 20
1-7-1-2-4-1-6-غریزۀ تقلید. 21
1-7-1-2-4-1-7-نیاز به جمع. 21
1-7-1-2-4-1-8-القاب و اسامی دروغین.. 22
1-7-1-2-4-2-بند دوم : :نیرنگ های مجرمان خطرناک و شیوه شناسی جنایی آنها 22
1-7-1-2-4-3-بند سوم : نیرنگ های مجرمان خطرناک.. 22
1-7-1-2-4-3-1- الف- نیرنگ های مربوط به تغییر قیافه. 22
1-7-1-2-4-3-2-ب- نیرنگ تغییر لباس... 22
1-7-1-2-4-4-بند چهارم : شیوه شناسی جنایی مجرمان خطرناک.. 22
1-7-2-بخش دوم: مبانی و روش شناسی مراقبت از مجرمین خطرناک.. 24
1-7-2-1-مبحث اول: مبانی نظری مراقبت از مجرمین خطرناک.. 24
1-7-2-1-1-گفتار اول: مبانی ایدئولوژیک و ارزشی مراقبت از مجرمین خطرناک.. 25
1-7-2-2-2-گفتار دوم:روش های اصلاح و درمان و راهکارهایی برای بهبود درمان مجرمین خطرناک.. 27
1-7-2-2-مبحث دوم: روش های مراقبت از مجرمین خطرناک.. 28
1-7-2-2-1-گفتار اول:مفهوم نظارت الکترونیکی و شرایط مربوط به آن. 29
1-7-2-2-1-1-بند اول:پیامدهای ناترمیمی نظارت مجازی بدل از کیفر زندان بر بزهکاران. 29
1-7-2-2-1-2-بند دوم:مغایرت با رعایت اصل هزینه - فایده 30
1-7-2-2-1-3-بند سوم:کارایی سیستم نظارت الکترونیکی برای مجرمان خطرناک.. 31
1-7-2-2-2-گفتار دوم:ناتوان سازی مجرمان خطرناک.. 32
1-7-2-2-2-1-بند اول:ناتوان‌سازی گزینشی.. 32
1-7-2-2-2-2-بند دوم:از ناتوان‌سازی فردی تا ناتوان‌سازی گروهی.. 34
فصل دوم:اثربخشی مراقبت از مجرمین خطرناک در نظام حقوقی ایران با رویکرد مطالعه تطبیقی.. 36
2-1-بخش اول: بررسی موضوع در قانون مجازات عمومی.. 36
2-1-1-مبحث اول : تحلیل جرم شناختی.. 36
2-1-1-1-گفتار اول:رویکرد پیشگیرانه. 39
2-1-1-2-گفتار دوم:رویکرد اصلاحی.. 40
2-1-2-مبحث دوم:اقدامات تأمینی و تربیتی.. 42
2-1-2-1-گفتار اول:معیارهای انتخاب مجازات و تدابیر اصلاحی.. 42
2-1-2-2-گفتار دوم:بررسی اقدامات تأمینی و تربیتی.. 44
2-2-بخش دوم: بررسی موضوع در قانون مجازات اسلامی(1392) 45
2-2-1-مبحث اول:جایگزین ها و اقدامات مراقبتی در قانون جدید مجازات اسلامی.. 45
2-2-1-1- گفتار اول:ابتکارات قانون جدید در مجازات های جایگزین.. 46
2-2-1-2-گفتاردوم: ماده 65 قانون مجازات اسلامی.. 47
2-2-2- مبحث دوم:تعویق صدور حکم. 47
2-2-2-1-گفتار اول:تعویق به شکل ساده 48
2-2-2-2-گفتار دوم:تعویق به شکل مراقبتی.. 48
2-2-2-3-گفتار سوم: نقش مددکار اجتماعی در پیشگیری از تکرار در طول مدت تعویق. 49
2-2-2-4-گفتار چهارم:شرایط انتخاب مددکار برای مراقبت از بزهکار در طول مدت تعویق. 50
2-3-بخش سوم:آثار مربوط به مراقبت از مجرمین خطرناک پس از آزادی.. 50
2-3-1-مبحث اول:بررسی آثار مربوط به بزه دیده و جبران خسارت.. 50
2-3-1-1-گفتار اول:آثار مربوط به بزه دیده 50
2-3-1-2-گفتار دوم:آثار مربوط به جبران خسارت.. 51
2-3-2-مبحث دوم: آثار مربوط به شهروندان و آثار مربوط به امکان نقض حقوق شهروندی.. 51
2-3-2-1-گفتار اول:آثار مربوط به شهروندان. 51
2-3-2-2-گفتار دوم :آثار مربوط به امکان نقض حقوق شهروندی.. 52
2-3-3-مبحث سوم:آثار اجتماعی مربوط به مراقبت از مجرمین خطرناک.. 53
2-3-3-1-گفتار اول:خدمات اجتماع محور. 53
2-3-3-2-گفتار دوم:کیفر نقدی روزانه. 53
2-3-3-3-گفتار سوم:محرومیت از حقوق اجتماعی.. 54
2-4-بخش چهارم:بررسی نگهداری از مجرمین خطرناک و موارد پیش بینی شده آن در قوانین کشورهای مختلف 54
2-4-1-مبحث اول: نگهداری از مجرمین خطرناک و قوانین سایر کشورها 54
2-4-1-1-گفتار اول: نگهداری از مجرمین خطرناک در اسناد بین المللی.. 55
2-4-1-2-گفتار دوم: نگهداری از مجرمین خطرناک در کشورفرانسه. 56
2-4-1-3-گفتار سوم: نگهداری از مجرمین خطرناک درکشور استر لیا 58
2-4-1-4-گفتار چهارم:جایگاه نگهداری از مجرمین خطرناک درافغانستان. 58
2-4-1-5-گفتار پنجم:جایگاه عدالت ترمیمی و اقدامات تأمینی و تربیتی درلبنان. 59
2-4-2-مبحث دوم: نگهداری از مجرمین خطرناک و پیشگیری از رفتار مجرمانه. 61
2-4-2-1-گفتار اول: پیشگیری اولیه و ثانویه در قلمرو رفتار مجرمانه. 62
2-4-2-2-گفتار دوم: پیشگیری از گسترش رفتار مجرمانه از راه مداخلات زود رس... 63
2-4-2-2-1-جلوگیری از ارتکاب مجدد جرم با کاهش مداخلات قانونی.. 63
2-4-2-2-2- پیشگیری براساس کاهش فرصتهای ارتکاب رفتار مجرمانه. 64
2-4-2-3-گفتار سوم:درمانگری رفتار مجرمانه و پیشگیری ثالت.. 65
2-4-2-3-1- روشهای روان پویشی ودرمان گریهای فردی و گروهی.. 65
2-4-2-3-2- روی آوردهای انسانی نگر. 66
2-4-2-3-3- روشهای رفتاری نگر. 66
2-4-2-3-4-روشهای شناختی – رفتاری.. 66
2-4-2-3-5-آموزش مهارتهای اجتماعی.. 67
2-4-2-4-گفتار چهارم:خودمهارگری.. 67
2-4-2-4-1-بازسازی شناختی.. 68
2-4-2-4-2- آموزش حل مساله بین شخصی.. 68
2-4-2-4-3- آموزش شناختی حل مساله بین شخص: 69
2-4-2-5-گفتار پنجم: درمان گری رفتار مجرمانه وخیم. 69
فصل سوم:روش ها و نتایج تحقیق و تجزیه و تحلیل آن در بررسی موردی زندانیان شهر شیراز. 71
3-1-بخش اول:روش تحقیق.. 71
3-1-1-مبحث اول:روش تحقیق. 72
3-1-1-1-گفتار اول:طبقه بندی تحقیق بر مبنای هدف.. 72
3-1-1-2-گفتار دوم:طبقه بندی تحقیق بر مبنای ابزار و روش گرد آوری داده ها 72
3-1-1-3-گفتار سوم:طبقه بندی تحقیق بر مبنای مراحل تحقیق. 72
3-1-1-4-گفتار چهارم:ابزار پرسشنامه. 73
3-1-2-مبحث دوم:جامعه، حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 73
3-1-2-1-گفتار اول:جامعه آماری.. 73
3-1-2-2-گفتار دوم:ابزار جمع آوری داده ها 73
3-2-بخش دوم:تجزیه و تحلیل اطلاعات... 75
3-2-1-مبحث اول:آمار توصیفی.. 75
3-2-2-مبحث دوم:آمار استنباطی.. 79
3-3-نتیجه گیری.. 83
3-4-پیشنهادات... 83
فهرست منابع: 83
ضمیمه. 83
